કેન્ડીડ વિથ પૂજા – ૨૯ ઓગસ્ટ , ૨૦૧૯
૨૯ ઑગસ્ટ , ૧૯૦૫ ના દિવસે અલાહાબાદ ના એક રાજપૂત પરિવાર માં એક બાળક નો જન્મ થયો. એનું નામ રાખવામાં આવ્યું ધ્યાન સીંગ. પિતા ઇન્ડિયન આર્મી માં નોકરી કાર્ય હોવાને લીધે ધ્યાન સીંગ અને એમના આખા પરિવાર ને અવાર નવાર શહેર બદલવા પડતા. પણ અમુક વર્ષો ને અંતે છેવટે આ સીંગ પરિવાર ઝાંસી માં સ્થાયી થયો. ત્યાંથી જ ધ્યાન સીંગ એ પોતાનું ગ્રેજ્યુએશન પણ પૂરું કર્યું અને પિતાના પગલે એ પણ ઇન્ડિયન આર્મી માં જોડાઈ ગયા. અત્યાર સુધી એમને જરાય ખ્યાલ નહોતો કે દુનિયા ના નકશા પર એ ભારત નું નામ એક એવા ખેલ માટે રોશન કરવાના છે કે જે તરફ એમને ઝાઝું લક્ષ્ય જ નથી સેવ્યું,
ધ્યાનચંદ જી ના કહેવા પ્રમાણે ઇન્ડિયન આર્મી સાથે જોડાયા પહેલા એમને મંદ અમુક વખત મિત્રો સાથે માજા માટે હોકી રમી હશે. આ રમત વિષે એમને થોડું ઘણું જ્ઞાન હતું કારણકે એમના પિતાજી ઇન્ડિયન આર્મી ની ટીમ માટે હોકી રમતા. પણ પોતે ખેલ કૂદ માં કારકિર્દી બનાવી શુક્લે એ વિષે ધ્યાન સીંગ ને જરાય ખ્યાલ જ નહોતો. આર્મી સાથે જોડાયા પછી ધ્યાન સીંગ એ આર્મી ની જ ટિમ માટે હોકી રમવાનું શરુ કર્યું અને ધીમે ધીમે એમને આમ ફાવટ આવત આવતી ગઈ.
ધ્યાન સીંગ નું નામ ધ્યાન ચંદ કેવીરીતે પડ્યું?
એ સમય માં જયારે ધ્યાન સીંગ આર્મી માટે હોકી રમતા , ત્યારે આખા દિવસ ની નોકરી પતાવી ને એ રાત્રે પ્રેકટીસ કરતા. રાત ની પ્રેકટીસ હોય એટલે એ હંમેશા ચાંદો નીકળવાની રાહ જોતા જેથી હોકી ના બોલ ને બરાબર જોઈ શકાય! ( આ એ સમયગાળા ની વાત છે કે જયારે ભારત ને આઝાદી મળવાને હાજી ૨૫ એક વર્ષ ની વાર હતી એટલે હોકી રમવા માટે સ્ટેડિયમ કે એમાં ફ્લડ લાઇટ્સ નો તો સવાલ જ નથી ઉભો થતો. ) ધીમે ધીમે રોજ રાત્રે ચંદ નીકળવાની ઉત્સુકતા ધ્યાન સીંગ માં એટલી વધતી ગઈ , કે એમના એમની જ સાથે હોકી રમતા મિત્રો એમને ધ્યાન ‘ચંદ’ ના નામ થી સંબોધવા લાગ્યા. અને આ રીતે ધ્યાન સીંગ ધ્યાન ‘ચંદ’ બન્યા.
જયારે ભારતીય સેનાએ તરફ થી ધ્યાન ચંદ ને ભારત ની હોકી ની ઓલિમ્પિક ટીમ માં રમવા માટે ની પરવાનગી મળી અને મુંબઈ થી આ આખી ટીમ નેધરલેન્ડ જવા રાવણ થઇ ત્યારે એરપોર્ટ પર એમને મુકવા માત્ર ૩ જણા આવેલા. કારણકે દરેક ને એમ હતું કે આ ટીમ કઈ ઉકાળવાની નથી. જતા પહેલા ની અહીંની દરેક પ્રેકટીસ મેચ માં પણ આ ઓલિમ્પિક ટીમ હાર સહન કરી ચુકેલી. પણ ૧૯૨૮ માં એમ્સ્ટર્ડેમ સમર ઓલિમ્પિક માં પહોંચ્યા પછી આ ટીમે ઓસ્ટ્રિયા , બેલ્જિયમ , ડેનમાર્ક , સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ અને નેધરલેન્ડ સહીત ની દરેક ટીમ ને ખુબ મોટા મારગીન થી હરાવી . જેમાં ધ્યાન ચંદ નો ફાળો બહુ મોટો હતો. કુલ ૫ મેચ માં ૧૪ ગોલ ફટકારી ને એ સૌથી વધુ ગોલ કરનારા ખેલાડી બન્યા. અને અહીંથી એમને ભારતીય હોકી ને વિશ્વ ફલક પર સુવર્ણ પદક જીતાડી ડંકો વગાડી દીધો.
હિટલરે ધ્યાન ચંદ ની રમત જોઈ ને એમને શું ઓફર આપેલી?
ઓલિમ્પિક માં ગોલ્ડ મેડલ જીતી ને જયારે ધ્યાનચંદ અને ટીમ ભારત પાછા આવ્યા ત્યારે મુંબઈ એરપોર્ટ પર , જ્યાં જતી વખતે માત્ર ૩ જણ મુકવા આવેલા , આવતી વખતે એમનું ભવ્ય સ્વાગત થયું. અને ધ્યાન ચંદ ને ભારતીય સેનાએ માં ‘મેજર’ તરીકે પ્રમોશન પણ મળ્યું. ત્યારથી એ ‘ મેજર ધ્યાનચંદ ‘ કહેવાયા, એવું કહેવાય છે કે જારમાંય સામેની એક મેચ માં એમની રમત જોઈ ને હિટલર એટલો બધો પ્રભાવિત થયેલો કે એને ધ્યાન ચંદ ને જર્મન સેનાએ માં ખૂબ ઉચ્ચ હોદ્દો આપવાની ઓફર મુકેલી સાથે જર્મન સિટિઝનશીપ પણ ઓફર કરેલી. જેને ઠુકરાવી ને ધ્યાનચંદ જી એ પોતાના દેશ પ્રત્યેની વફાદારી બતાવેલી.
કેવી હતી ધ્યાન ચંદ ની પાછલી જિંદગી?
૧૯૫૬ માં ભારત સરકારે એમને પદ્મ ભૂષણ ના ખિતાબ થી નવાજ્યા. પણ જીવન ના આખરી પડાવ માં એમને ખૂબ આર્થિક અને શારીરિક તકલીફો નો સામનો કર્યો. દિલ્હી ની એઇમ્સ હોસ્પિટલ ના ગનરલ વોર્ડ માં લીવર ના કેન્સર સામે ની જંગ હારી ને ૩ ડિસેમ્બર ૧૯૭૯ ના દિવસે એમને આ દુનિયા ને અલવિદા કહ્યું . મેજર ધ્યાન ચંદ સીંગ ના માન માં ભારત સરકાર ખેલ કૂદ નો લાઈફ ટાઈમ અચીવમેન્ટ અવૉર્ડ ‘ મેજર ધ્યાન ચંદ’ એવોર્ડ એનાયત કરે છે. સાથે એમના જન્મ દિન ને આપણે ત્યાં રાષ્ટ્રીય ખેલકૂદ દિવસ તરીકે ઉજવવા માં આવે છે.
હોકી ની રમત માં દુનિયા એ જોયેલા અત્યાર સુધી ણ એ સર્વશ્રેષ્ટ ખેલાડી રહ્યા છે. કદાચ એટલે જ એમને ‘ ધ વિઝાર્ડ’ અથવા ‘ ધ મેજિશિયન’ ના હુલામણા નામે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
અને છેલ્લે,
આજે ૨૯ ઓગસ્ટ ,૨૦૧૯ ના દિવસે , મેજર ધ્યાન ચંદ સીંગ ની જન્મ જયંતિ અને રાષ્ટ્રીય ખેલકૂદ દિવસ ના માન માં ભારત સરકારે ‘ ફિટ ઇન્ડિયા મૂવમેન્ટ’ ની શરૂઆત કરી છે. જેથી દેશ ના વધુ ને વધુ યુવાનો ને ખેલ કૂદ અને શારીરિક કસરત તરફ વળી શકાય.
