આજે એક એવા દેશ વિષે વાત કરવી છે કે જે GDP એટલે કે Gross Domestic Product નહીં પણ GNH એટલેકે Gross National Happiness ના કોન્સપટ માં માને છે. આ દેશ ની દરેક પોલિસીઓ એ દેશ ના નાગરિકો ની ખુશી (happiness ) ના ઈન્ડેક્સ ને ધ્યાન માં રાખી ને બનાવવા માં આવે છે. અને આમાં સૌથી વધુ મહત્વ એ પર્યાવરણ ને આપે છે.
આ દેશ એટલે ભારત અને ચીન વચ્ચે આવેલું ટચુકડું ભૂટાન. આપણે ભૂટાન ને એક ટ્રાવેલ ડેસ્ટિનેશન તરીકે જોઈએ છીએ. પણ એ સિવાય આ દેશ ની સરકાર અને અહીંના રાજા એ એ કરી બતાવ્યું છે જે વિશ્વ નો અન્ય કોઈ દેશ નથી કરી શક્યો.. શું તમને ખબર છે ભૂટાન વિશ્વ નો એકમાત્ર કાર્બન નેગેટિવ દેશ છે? હવે તમને સવાલ થાય કે એટલે શું ? તો એનો સાવ સામાન્ય મતલબ એ થાય છે કે આ દેશ માં જેટલો કાર્બન ડાયોક્ષાઇડ પેદા થાય છે એનાથી વધુ ઓક્સિજન નું ઉત્સર્જન થાય છે. અને એ પણ ત્યારે કે જયારે આ દેશ ચારેય બાજુ થી ભારત અને ચીન જેવા વિશ્વ ના બે સૌથી વધુ કાર્બન ડાયોક્સાઇડ પેદા કરતા દેશો થી ઘેરાયેલો છે.
હવે સવાલ એ છે કે ભૂટાન જેટલો ટચુકડો દેશ આ કેવીરીતે કરી શક્યો ? જવાબ ફરીથી બહુ જ સિમ્પલ છે. અહીંની પ્રજા અને સરકાર પર્યાવરણ ને સાજુંથી વધુ અગ્રીમતા આપે છે. પોતાના દેશ ના પર્યાવરણ અને જંગલો ને નુકશાન થાય એવું કોઈ કામ અહીંના લોકો ને મંજુર નથી. પછી ભલે ને એ દેશ ના ‘વિકાસ’ ની આડે જ કેમ ના આવતું હોય! મને એ જાણી ને બહુ આનંદાશ્ચર્ય થયું કે આની શરૂઆત આ દેશ ના વડાપ્રધાન ના એક આહવાન થી થયેલી જેને ત્યાંની પ્રજા એ ઝીલી લીધું.
ભૂટાન ના વડાપ્રધાને નક્કી કર્યું કે આપણે દેશ માં એવું વાતાવરણ ઉભું કરીયે જેથી આપણે કાર્બન ન્યુટ્રલ દેશ બની શકીએ અને બગડતા જતા વિશ્વ ના પર્યાવરણ ને વધુ નુકશાન ના પહોંચાડીયે. આ કરવાનો એક જ રસ્તો હતો. જેમ બને એમ વધુ વૃક્ષો વાવો અને પ્રદુષણ ફેલાવતા બળતણ નો ઉપયોગ ઘટાડો. આ દેશ ની જનતા એ આ વાત એટલી સહર્ષ સ્વીકારી અને એટલા વૃક્ષો વાવી ને એનું જતન કર્યું કે આજે કાર્બન ન્યુટ્રલ ને બદલે આ દેશ કાર્બન નેગેટિવ દેશ બન્યો છે. લક્ષ્ય હતું કે દેશ માં ઓછા માં ઓછી ૬૦% જમીન માં જંગલો હોવા જોઈએ. આજે એ આંકડો ૭૨% એ અટક્યો છે. જેના પરિણામે એ કાર્બન નેગેટિવ દેશ બન્યો છે. ભૂટાન દર વર્ષે ૧.૫ મિલિયન ટન કાર્બન પેદા કરે છે પણ સામે ૬ મિલિયન ટન કાર્બન એબ્સોર્બ કરે છે. સાથે અહીંયા હાઈડ્રો ઇલેક્ટ્રિક પાવર ના વપરાશ પાર ભાર મુકવામાં આવ્યો. સરકાર દ્વારા ઇલેક્ટ્રિક થી ચાલતી ગાડીઓ અને સ્કુટરો નું વિતરણ કરવામાં આવ્યું, અને આ લક્ષ્યાંક હાંસિલ કરતા એમને લગભગ દસ વર્ષ થયા.
વિકાસ ની આંધળી દોટ નહીં લગાવી ને , દેશ ના પર્યાવરણ અને પ્રજા ની ખુશહાલી ને માપદંડ બનાવી ને , નવી નીતિ ઓ અમલ માં મૂકી ભૂટાન ની સરકાર અને પ્રજા બંનેવ સમગ્ર વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ બની રહી છે.
આ વાત અત્યારે એટલા માટે કરવાની કારણકે ચોમાસુ બેસી ગયું છે. આપણા ઘર ની આસપાસ અને જ્યાં શક્ય હોય ત્યાં વૃક્ષો વાવવાનો અને એનું જતન કરી ઉછેરવાનો આનાથી વધુ સારો સમાજ બીજો કોઈ ના હોઈ શકે.
અને છેલ્લે,
આ વાંચ્યા અને જાણ્યા પછી હાજી પણ જો આપણે પોતાના નામે એક વૃક્ષ નવા વૃક્ષ ની જવાબદારી ના લઇ શકીએ , તો આપણે આ પૃથ્વી માટે બોજ છીએ.
આજ થી એક નવી શરૂઆત કરવી છે. તમારી સાથે એવી વાતો વહેંચવી છે કે જે મને ક્યાંક ને ક્યાંક સ્પર્ષી હોય કે પ્રેરણાદાયી લાગી હોય. જેમાંથી હું કંઈક શીખી હોઉં, જેણે મને હકારાત્મકતા થી ભરી દીધી હોય. તો આજ ની વાત કંઈક આ પ્રમાણે છે.
હમણાં જ ક્યાંક
ઈન્ટરનેટ પર વાંચ્યું એક એવી સ્કૂલ વિષે કે જ્યાં બાળકો ને ભણાવવા ની ફી તરીકે પ્લાસ્ટિક
વેસ્ટ સ્વીકારાય છે. તમારા કાં સુધી પણ આ વાત પહોંચી જ હશે અને જો ના પહોંચી હોય તો
હું પહોંચાડું.
આસામ ના ગુવાહાટી
શહેર ની બહાર નો ભાગ. જ્યાં મુખ્તાર અને પ્રમિતા ‘અક્ષર સ્કૂલ’ ચલાવે છે. આ પતિ પત્ની
અમેરિકા થી ભારત આવી ને સ્થાયી થયા એ સપના સાથે કે પોતાના દેશ માં એ અભણ અને અંડર પ્રિવિલેજડ
બાળકો ને ભણાવશે. યુ.એસ. માં પણ આ જ કામ કરતો
મુખ્તાર અહીં આવી ને માત્ર ૨૦ બાળકો સાથે આ શાળા શરુ કરે છે. એમાં પત્ની નો સાથ મળે
છે. વિદ્યાર્થીઓ એ શાળા માં ભણવા માટે ફી તરીકે દર મહિને ૨૦ પ્લાસ્ટિક ની નક્કામી વસ્તુઓ
લાવવાની રહે છે. જેને રે સાયકલ કરીને એનો ઉપયોગ શાળા ના જ બીજા વર્ગખંડો બાંધવા માટે
ઈકો ફ્રેંડલી ઈંટો બનાવવા માટે થાય છે. ( કેટલો અદ્દભુત વિચાર!!)
માત્ર આટલું જ
નહીં, આ બાળકો શાળા માં ટકી રહે એ માટે એક ખાસ સ્કીમ ચાલે છે. જે મોટા બાળકો નાના બાળકો
ને ભણાવે એ એના થકી પૈસા પણ કમાઈ શકે. ( વાહ!!!!)
એક બીજી ખાસ વાત આ શાળા ની એ છે કે અહીંયા કોઈ પણ બાળક ને ગ્રેડસ કે માર્ક્સ
આપવામાં નથી આવતા. કારણકે આ શાળા નો મુખ્ય હેતુ બાળકો ને શિક્ષણ મળે એનો છે . એમની
વચ્ચે કોઈ સ્પાર્ધા ઉભી થાય એ નથી. ( બહુ શીખવા અને સમજવા જેવી વાત છે. )
૨૦ બાળકો થી શરુ
થયેલી આ શાળા માં અત્યારે કુલ ૧૧૦ બાળકો ભણે છે. એક નાના વિચાર થી શરુ થયેલો આ યજ્ઞ
કેટલાય ની જિંદગી બદલી રહ્યો છે.
બહુ સાચી વાત
છે. જે બદલાવ આપણે આપણી આસપાસ ઈચ્છીએ છીએ , એની પહેલ આપણા થી જ થવી જોઈએ.
�
૧૯૧૩ ની સાલ માં જયારે એમને એમની રચના ગીતાંજલિ માટે સાહિત્ય નું નોબલ પારિતોષક એનાયત કરવામાં આવ્યું ત્યારે રવીન્દ્રનાથ ટાગોર એવા પહેલા ભારતીય જ નહીં એવા પહેલા એશિયન બન્યા કે જેમને નોબલ પ્રાઈઝ એનાયત કરવામાં આવ્યું હોય .
Ravindranath Tagore got noble prize for “gitanjali”
વિશ્વના એ એવા એક માત્ર કવિ છે,કે જેમની બે અલગ અલગ રચનાઓ બે અલગ અલગ દેશો ના રાષ્ટ્રગાન છે .
એક આપણા ભારત નું રાષ્ટ્રગાન જન ગન મન , અને એક બાંગ્લાદેશ નું રાષ્ટ્રગાન અમર સોનાર બાંગ્લા
Ravindranath Tagore- writer of national anthems of India & Bangladesh
દેબેન્દ્રનાથ ટાગોર અને શારદા દેવી ના ૧૩ સરવાઈવિંગ બાળકો માં સૌથી નાનું બાળક એ આપણા રવીન્દ્રનાથ ટાગોર . જેમનો જન્મ થયેલો રોબીન્દ્રનાથ ઠાકુર તરીકે.ઘરમાં પ્રેમ થી એમને રવિ કહી ને સંબોધવામાં આવતા .
Debendranath TagoreSharda Devi
રવીન્દ્રનાથ નો ઉછેર મોટાભાગે ઘર ના નોકરો દ્વારા થયો . કારણકે એમના માં રવીન્દ્રનાથ ની બહુ નાની ઉંમર માં જ મૃત્યુ પામેલા . અને એમના પિતાજી ભારતભર માં અને વિદેશ માં ખુબ પ્રવાસ કરતા .
જો કે આજે મારે તમને જે વાર્તા કરવી છે , તે રવીન્દ્રનાથ ટાગોર ના આપણા અમદાવાદ કન્નેકશન વિષે ની વાર્તા છે .
Tagore Hall, Ahmedabad
આમ તો અમદાવાદ અને રવીન્દ્રનાથ ટાગોર એ બે નામ પડે એટલે સૌથી પહેલો આપણાને યાદ આવે ટાગોર હોલ અને બીજો યાદ આવે મોતીશાહી મહેલ , જે અત્યારે સરદાર પટેલ સ્મારક ભવન ના નામે ઓળખાય છે .
Sardar Smarak Bhavan (Motishahi Mahel), Ahmedabad
પણ આ સિવાય પણ રવીન્દ્રનાથ નું અમદાવાદ સાથે બહુ જ સ્ટ્રોંગ કન્નેકશન છે . હવે હું જો તમને એમ કહું કે ભારત ના મહાનતમ કવિ રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે એમના જીવન ની પહેલી કવિતા ની રચના અમદાવાદ માં કરેલી કે પછી રવીન્દ્રસંગીત ની સૌ પહેલી પ્રેરણા એમને અમદાવાદ માં સાબરમતી ને કિનારે મળેલી .તો તમને ચોક્કસ રસ પડે ને વાર્તા આગળ જાણવામાં !!
રવીન્દ્રનાથ ના એક મોટા ભાઈ સત્યેન્દ્રનાથ ટાગોર એ સમયે જેમાં બધા જ યુરોપિયન્સ ની જ ભરતી થતી એવા ઇન્ડિયન સિવિલ સર્વિસીસ માં વરણી પામનારા પહેલા એવા ભારતીય હતા . એમનું પોસ્ટિંગ એ સમયે અમદાવાદ માં કરવામાં આવેલું . જી , આપણા અમદાવાદ માં.
Satyendranath Tagore-First indian to joined Indian Civil Services
હવે રવીન્દ્રનાથ ના આ મોટા ભાઈ એમ ઇચ્છતા હતા કે રવીન્દ્રનાથ અભ્યાસ કરવા માટે આગળ ઇંગ્લેન્ડ જાય . જેના માટે અંગ્રેજી શીખવું બહુ જરૂરી હતું . તો પોતે પોતાના ભાઈ ને અંગ્રેજી સાહિત્ય અને ભાષા બરાબર શીખવી શકે એ હેતુ થી સત્યેન્દ્રનાથ એ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર ને અમદાવાદ બોલાવ્યા . પોતાની સાથે રહી અને અંગ્રેજી શીખવા માટે . વર્ષ હતું ૧૮૭૮ નું . રવીન્દ્રનાથ ટાગોર ની ઉંમર એ વખતે માત્ર ૧૭ વર્ષ ની હતી .
Young Ravindranath Tagore
અહીંયા એમનો ઉતારો શાહીબાગ માં અત્યારે જે સરદાર પટેલ સ્મારક ભવન તરીકે ઓળખાય છે , એ મોતીશાહી મહેલ માં આપવામાં આવેલો . આ મહેલ ના એક નાનકડા રૂમ માં ટાગોર લગભગ ૬ મહિના રહેલા.
Sardar smarak(Motishahi Mahel)-Ahmedabad
રવીન્દ્રનાથે પોતાના પુસ્તક માં લખેલું છે ‘મુઘલ સલ્તનત નો ભવ્ય ભૂતકાળ ધરાવતા આ શહેર અમદાવાદ માં હું જ્યાં ઈચ્છું ત્યાં ફરવા માટે મુક્ત છું . અને એ બાબતે હું મુગ્ધ પણ છું .અહીંયા જ્યાં એક મુઘલ સુલતાન ના મહેલ માં રાખવામાં આવ્યા છે , ત્યાં મારા કમરા ની આગળ એક મોટી અગાશી છે . અને એ અગાશી પરથી ઘૂંટણસમા સાબરમતી નું પાણી જે કિનારા ની રેતી સાથે વળાંક લેતા ભળી જાય છે , એ સુંદર નજારો મારો નિત્યક્રમ છે . ઘણીવાર એમ થાય છે કે આ મહેલ ના આંગણામાં પથ્થરો થી બનેલા બેઘમ ના સ્નાનાગારો , કઈ કેટલીયે રહસ્યમયી વાતો પોતાની અંદર સમાવી ને બેઠા છે.’
રવીન્દ્રનાથ ટાગોરે એમના જીવન ની શ્રેષ્ઠ રચનાઓ લખવાની શરૂઆત અમદાવાદ માં કરેલી . એમને આપણા આ શહેર પ્રત્યે એક અલગ પ્રકાર નો લગાવ હતો .
એમને પોતાની આત્મકથા માં અમદાવાદ વિષે લખ્યું છે,’અમે કલકત્તા ના લોકો છીએ . ઇતિહાસ અમને અમારા શહેર ના ભવ્ય ભૂતકાળ વિષે ના કોઈ પુરાવા નથી આપતો . પણ અમદાવાદ માં મને એવું અનુભવાય છે કે જાણે ઇતિહાસ મારી સામે જ છે , અહીંયા થંભી ગયો અને અને આ શહેર ના ભવ્ય ભૂતકાળ તરફ નજર તાકી ને ઉભો છે.’
Rabindra Sangeet
રવીન્દ્રનાથ ટાગોર ના કમ્પોઝિશન્સ માંથી જે સંગીત નો પ્રકાર ઉદ્ભવ્યો , એ રવીન્દ્રસંગીત તરીકે ઓળખાય છે .
પણ શું તમને ખબર છે કે રવીન્દ્રનાથ ટાગોર એમના જીવન ની સૌથી પહેલી કવિતા આપણા અમદાવાદ માં કંપોઝ કરેલી . રવીન્દ્રસંગીત ના મૂળિયાં આપણા શહેર ની આ હવા માં , શાહીબાગ ના એ મોતીશાહી મહેલ માં નંખાયેલા .
રવીન્દ્રનાથે લખ્યું છે કે “પૂનમ ના અજવાળા ની રાત્રે , આ અગાશી અને એની સામે ખળ ખળ વહેતી નદી સાથે આ મંદ પવન એ મારા માટે મૂડ બદલાવનું કામ કર્યું છે . આવી જ એક રાત્રે મેં મારા જીવન ની સૌથી પહેલી મારી જ લખેલી એક કવિતા સ્વરબધ્ધ કરી ,જે હજી આજે પણ મારા પ્રસિદ્ધ થયેલા કામો માં સ્થાન ધરાવે છે .”
Sabarmati River, Ahmedabad
કવિતા છે અમર ગોલાપ બાલા
Kshudita Pasahan (Hunger Stone)
આ કવિતા ટાગોર ના જીવન ની પહેલી વહેલી કવિતાઓમાની એક છે . એમની બહુ ચર્ચિત ટૂંકી વાર્તા ક્ષુદિતા પાષાણ ( હંગરી સ્ટોન ) એ પણ એમને અમદાવાદ ના એમના ૬ મહિના ના વસવાટ દરમ્યાન જ લખેલી .
મજાની વાત એ છે કે અમદાવાદ ના પ્રસિદ્ધ હઠીસીંઘ પરિવાર ની દીકરી શ્રીમતીબેન હઠીસિંગ , એ સમયે રવીન્દ્રનાથ ટાગોર ના ભત્રીજા સૌમેન્દ્રનાથ ટાગોર ને પરણેલા.
Ravindranath Tagore
ગુરુદેવ વિષે ઘણી વાતો અને વાર્તા તમે આજ સુધી સાંભળી હશે વાંચી હશે . પણ એમના અમદાવાદ સાથે ના જોડાણ ની આવી વાર્તા કદાચ પહેલી વાર સાંભળતા હશો . આજની વાર્તા ડોટ કોમ ની વાર્તા ને લઇ ને તમારો પ્રતિભાવ હોય તો મને મોકલી આપો
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
નાનપણ માં મને છાપાં માં આવતી આડી ઉભી ચાવી ભરવાનો બહુ શોખ હતો
cross word
કારણકે કાયમ મેં મારી મમ્મી ને એ ભરતાં જોયેલી . મારા મમ્મી પાસે થી હું ભમરડો ફેરવતા , પત્તા રમતા અને તમે નહિ માનો સુપર મારિઓ પણ એમની જોડે જ રમતા શીખી…પણ આ બધા માં આડી ઉભી ચાવી ભરવામાં મને બહુ જ મજા આવતી
આ એવો સમય હતો કે જયારે આડી ઉભી ચાવી માં જો કોઈ શબ્દ ના આવડે કે એમાં મેળ ના પડે તો , એવા મિત્ર કે સંબંધી ને ફોન કરી ને પૂછવામાં આવે કે જે એમા expert હોય !!!
એના પછી એક સમય એવો આવ્યો કે ભાષા સુધારવા માટે એ ક્રોસવર્ડ પઝલ્સ ભરી ભરી ને એને રોજે રોજ કાપી ને એક બુક માં ચોંટાડી ને એને સંઘરી રાખતી હું ! હજી આજે પણ એ બૂક્સ મારી પાસે ક્યાંક સાચવેલી પડી છે .
Gujarati Crossword
હમણાં થોડા સમય થી મને વળી પાછી આ ક્રોસ વર્ડ કે પાછી એને આડી ઉભી ચાવી કહી લો , એનો ચસ્કો લાગ્યો છે.
પછી આમ જ વિચાર આવ્યો કે દુનિયા માં કોઈ માણસ તો એવો હશે જેણે સૌથી પહેલી વખત ક્રોસ વર્ડ ની રચના કરી હશે ! સૌથી પહેલી વખત આ ક્રોસવર્ડ કોઈક જગ્યા એ તો છપાઈ હશે ? શું છે એની પાછળ ની વાર્તા ?
પહેલા એક છાપાં માં આવતી અને હવે તો લગભગ બધા જ છાપાઓ માં ક્રોસ વર્ડ પઝલ્સ કે આડી ઉભી ચાવી આવતી હોય છે . મેગેઝીન્સ માં પણ આવતી હોય છે . અને એને પસંદ કરનારો એક આખો અલગ વર્ગ છે . હું પણ એનો હિસ્સો છું.
તો દુનિયા ની સૌથી પહેલી ક્રોસવર્ડ પઝલ્સ ક્યારે અને કોના દ્વારા બનાવાવમાં આવી એની વાત કરું એ પહેલા આ શબ્દ ક્રોસવર્ડ પઝલ ક્યારે આવ્યો એને લઇ એની એક નાનકડી વાત કરું .
અમેરિકા માં યંગ છોકરા છોકરીઓ માટેનું એક મેગેઝીન ચાલે છે . જેનું નામ છે our young folks.
young folks magazine
આ મેગેઝીન માં ૧૮૬૨ ની સાલ માં સૌથી પહેલી વખત ક્રોસવર્ડ પઝલ એવો શબ્દ છપાયેલો .
એ પછી st. Nicholas નામ ના મેગેઝીન માં ૧૮૭૩ ની સાલ માં આપણે અત્યારે જેવી ક્રોસવર્ડ પઝલ રમીએ છીએ
ST.Nicolas magazine
એના જેવી જ એક ડબલ ડાયમંડ પઝલ છપાઈ . એના પછી ની ક્રોસવર્ડ પઝલ છેક ૧૪ મી સપ્ટેમ્બર , ૧૮૯૦ ના દિવસ એક ઇટાલિયન મેગેઝીન માં છપાઈ . જેનું નામ રાખવામાં આવ્યું ‘ Per Passare il tempo’ એટલે કે to pass the time.
પણ આપણે અત્યારે જે પઝલ, ક્રોસવર્ડ પઝલ કે આડી ઉભી ચાવી ભરીએ છીએ , રમીએ છીએ , એની શરૂઆત છેક ૨૦મી સદી માં થઇ
આજે વાર્તા ડોટ કોમ માં આડી ઉભી ચાવી કે પછી ક્રોસ વર્ડ પઝલ તરીકે જે ઓળખાય છે એ શબ્દ રમત ના inception ની વાર્તા કરી રહી છું . ૧૯૧૩ ની ૨૧ મી ડિસેમ્બર એ ઇંગ્લેન્ડ ના લિવરપૂલ ના એક જર્નાલિસ્ટ ઓથર વાઈન ને અત્યાર ની મોર્ડન ક્રોસવર્ડ પઝલ ના ઇન્વેન્ટર માનવામાં આવે છે .
Arthur Wynne
એ સમયે આ પઝલ વર્ડક્રોસ ના નામે છપાયેલી . જેને પાછળ થી ક્રોસ વર્ડ કરી નાખવામાં આવ્યું . આ પહેલી એવી પઝલ હતી કે જે આજની મોડર્ન ક્રોસવર્ડ પઝલ ને સૌથી વધુ મળતી આવે છે .
ન્યૂયોર્ક વર્લ્ડ એવું પહેલું છાપું બન્યું કે જેણે સૌથી પહેલા ક્રોસવર્ડ પઝલ્સ ને ડેઇલી છાપવાની શરૂઆત કરી . પણ એની આટલી પોપ્યુલારિટી મેળવતા લગભગ બીજા ૭ વર્ષ લાગ્યા .
new york world newspaper
એના પછી તો માત્ર ક્રોસવર્ડ પઝલ્સ ની જ હોય એવીબૂક્સ પણ છાપવા લાગી . અને એ આપણા સુધી પહોંચી .
cross word puzzles book
તમે રોજ છાપાં માં ભરો છો ? આવી ક્રોસવર્ડ પઝલ્સ ? જો હા તો એની મારી સાથે શેર કરવાનું ચુકતા નહીં.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
ભલે આપણે આ વર્ષે પણ ધુળેટી ના રમી શકવાના હોઈએ , એક બીજા ના ગાલ ના રંગી શકવાના હોઈએ , એક બીજા ના મન રંગવાની શુભેચ્છાઓ તો આપી જ શકીએ ?! તો હોળી અને ધુળેટી ની આપ સૌ ને ખુબ બધી શુભેચ્છાઓ
people celebrating holi
તમને ભક્ત પ્રહલ્લાદ ની હિરણ્યકશ્યપુ અને એની બહેન હોલિકા ના દહન વાળી વાર્તા ખબર હશે , જે આપણા દેશ માં બહુ જ પ્રચલિત વાર્તા છે .
પણ એ સિવાય પણ હોળી સાથે જોડાયેલી બીજી બે કથાઓ છે , જેના વિષે આપણે સાવ જ અજાણ છીએ ! આવી અજાણી વાર્તાઓ કહેવાનું જ તો મારુ કામ છે.
તો ચાલો શરૂઆત કરીએ હિરણ્યકશ્યપુ વાળી પ્રહલાદ ની જ વાર્તા થી .
હિરણ્યકશ્યપુ નામ નો રાજા . જે પોતાને જ ભગવાન સમજે. અને એણે પોતાના રાજ્ય માં ફરમાન કરેલું કે દરેક નાગરિકે ભગવાન તરીકે હિરણ્યકશ્યપુ ની જ પૂજા કરવાની . પણ એનો દીકરો પ્રહલ્લાદ જ આ વાત ના માને. પ્રહલ્લાદ ભગવાન વિષ્ણુ નો ખૂબ મોટો ભક્ત
Bhakt Prahalad and Lord Vishnu
હિરણ્યકશ્યપુ એ પ્રહલાદ ની ભક્તિ ની આકરી પરીક્ષાઓ કરવા માટે ઘણા પેંતરા કર્યા પણ દર વખતે પોતાની ભક્તિ ના બળે પ્રહલ્લાદ બચી જતો .
king Hiranyakashypu with his son Prahalad
આવા જ એક પેંતરા માં હિરણ્યકશ્યપુ ની બહેન હોલિકા સાથે પ્રહલ્લાદ હોળી દહન માં બેસે એવું નક્કી થયું . હોલિકા ને તો અગ્નિ ની કોઈ જ અસર ના થાય એવું વરદાન હતું . પણ પ્રહલાદ નું શું ? પ્રહલાદ બે હાથ જોડી ને વિષ્ણુ ના નામ નું સ્મરણ કરતો ફોઈ હોલિકા ના ખોળા માં બેઠો . બન્યું એવું કે હોલિકા નું આમાં મૃત્યુ થયું અને પ્રહલાદ ભક્તિ ના જોરે બચી ગયો
Holika and Prahalad
એ પછી ભગવાન વિષ્ણુ એ નરસિંહ અવતાર લઇ ને સંધ્યાકાળે ઉંબરે બેસી ને હિરણ્યકશ્યપુ નો વધ કર્યો .
હોળી નું ધાર્મિક મહત્વ હોળી પ્રગટાવી, એના દર્શન કરી, એની પૂજા કરી ને ઉપવાસ તોડવાનું હોય છે . અને ધુળેટીના દિવસે એકબીજા ને રંગવાનું સેલિબ્રેશન થાય છે . પણ આ પ્રથા ક્યાંથી અને ક્યારથી પડી એ ખ્યાલ છે ?
Dhuleti Celebration
તો એની વાર્તા એમ છે કે કંસ રાજા એ પૂતના નામ ની રાક્ષસી ને કૃષ્ણ નો વધ કરવા માટે મોકલી . હવે આ પૂતનાએ બાળ કૃષ્ણ ને પોતાની છાતી થી ઝેર વાળું દૂધ પીવડાવી ને મારી નાખવાનું વિચાર્યું અને એક અપ્સરા નું સ્વરૂપ ધારણ કરી ને એ પહોંચી નંદ મહારાજ ના ઘરે. ત્યાં કૃષ્ણ ને યશોદા માતા પાસે થી લઇ ને ઝેર વાળું દૂધ પીવડાવવા લાગી . પણ બન્યું સાવ ઊંધું . આમ કરવામાં બાળ કૃષ્ણ નહીં પણ પૂતના નું મૃત્યુ થયું .
હવે આપણી દંતકથાઓ પ્રમાણે , કૃષ્ણ શ્યામ છે , કારણકે એમણે પૂતના નું આ ઝેર વાળું દૂધ પી લીધેલું .
મોટા થયા પછી જયારે કૃષ્ણ ગોરી રાધા અને અન્ય ગોપીઓ ને જોતા ત્યારે એમને કાયમ એમ થતું કે રાધા ને કે કોઈ પણ ગોપી ને એવો વિચાર ના આવવો જોઈએ કે કૃષ્ણ શ્યામવર્ણી છે અને અમે શ્વેતવર્ણી !! એટલે કૃષ્ણ ગોપીઓ અને રાધા ને હોળી ના રંગો માં રંગી નાખતા .
બસ ત્યારથી જ હોળી માં એકબીજા ને રંગવાની પ્રથા ની શરૂઆત થઇ હોવાનું મનાય છે .કે જેમાં દરેક વ્યક્તિ હોળી ના સરખા રંગે રંગાઈ જાય. અને કોઈ પણ પ્રકાર નો રંગભેદ ના રહે .
Lord krishna celebrating dhuleti with Radha and his friends
ભક્ત પ્રહલાદ અને હિરણ્યકશ્યપુ કે પછી શ્રી કૃષ્ણ અને રાધા ની વાર્તા તો મેં તમને કહી . પણ હવે હોળી સાથે જોડાયેલી ત્રીજી વાર્તા કઈ ? અને એ પણ શિવજી ની ?
Lord Shiva
ભારત ના દક્ષિણ ના પ્રાંતો માં બહુ પ્રચલિત છે . એ વાર્તા પ્રમાણે . દક્ષિણ ભારત ના લોકો હોળી ના તહેવાર માં કામદેવે શિવ શંકર ને એમની સમાધિ માંથી જગાડવા માટે આપેલું બલિદાન સેલિબ્રેટ કરે છે.
મત્સ્ય અને શિવપુરાણ પ્રમાણે ત્રણેય લોક માં જયારે તારકાસુર નામ ના રાક્ષસ નો ખૂબ ત્રાસ હતો , ત્યારે એ દેવો ને ખૂબ રંજાડતો
હવે વાત એમ હતી કે તારકાસુર નો વધ માત્ર શિવજી ના સંતાન વડે જ થઇ શકે . અને શિવજી એ વખતે ઘોર તપસ્યામાં બેઠેલા
Tarkasur
ર્ગ માં દેવો નું સ્થાન બચાવવા માટે શિવજી ને એમની તપસ્યા માંથી જગાડવા ખૂબ જરૂરી હતા . દેવ રાજ ઇન્દ્ર એ આ કામ કામદેવ ને સોંપ્યું . કામદેવે શિવજી ની તપસ્યા ભંગ કરવા માટે સમય પહેલા જ વસંત ઋતુ નું નિર્માણ કર્યું અને શિવજી ને ફૂલો ના બાણ થી જગાડ્યા.
આ ઘટના પર શિવજી એટલા ગુસ્સે થયા કે એમનું ત્રીજું નેત્ર ખુલી ગયું , અને એ નેત્ર માંથી પ્રગટ થયેલી અગ્નિ માં કામદેવ ભસ્મીભૂત થયા
lord shiva and kaamdev
દેવો ને બચાવવા માટે અને પૃથ્વી ને તાડકાસુર નામ ના રક્ષણ ના ત્રાસ માંથી મુક્ત કરવા માટે કામદેવે એ બલિદાન આપ્યું, એના માન માં પણ આપણે ત્યાં હોળી ઉજવાય છે.
people celebrating dhuleti
આ વર્ષે જો કે એનું સેલિબ્રેશન નહીં હોય , પણ એનાથી એનું સિગ્નિફિકન્સ જરાય ઓછું થતું નથી.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
ઘણી બધી વખત જયારે લોકો મને એમ પૂછતાં હોય છે કે એક સારા RJ બનવા માટે શું કરવું ?ત્યારે મારો સૌથી પહેલો જવાબ હોય છે થિએટર કરો .
“નાટક શીખો”
રંગમંચ સાથે પરિચિત થાવ. આવતીકાલે ૨૭ મી માર્ચ વિશ્વ રંગભૂમિ દિવસતરીકે સેલિબ્રેટ થાય છે ત્યારે આજની વાર્તા નાટ્ય કલા, થિએટર, An art of Drama વિષે ની, એની ઉત્પત્તિ અને ભારત માં એની સ્થિતિ વિષે ની વાર્તા.
Vinay Pathak On The Left & Jim Sarb On The Right – Macbeth
રંગમંચ
રંગમંચ એ આપણને કેટલા બધા સફળ કલાકારો આપ્યા છે જેમ કે ઓમ પુરી, નસીરુદ્દીન શાહ, પૃથ્વીરાજ કપૂર, સીમા બિસ્વાસ, ફારૂક શૈખ ,દીપક ડોબરિયાલ ,પંકજ કપૂર ,શાહરુખ ખાન, ઇરફાન ખાન અને ના જાણે કેટલા બીજા નામ.જો લખવા બેસું તો આખો ગ્રંથ ભરાઈ જાય એટલા નામ આવે કલાકારો ના જેમના જીવન માં રંગમંચ એ ખુબ મોટો ભાગ ભજવ્યો છે.
જો આધુનિક ઈતિહાસ જોવા જઈએ તો તમને ક્યાંક એવું જાણવા મળે કે ભારતીય રંગમંચ કે પછી ભારતીય નાટ્ય શાસ્ત્ર એ એશિયા અને યુરોપ નું સૌથી જૂનું રંગમંચ છે . પણ જો આપણા શાસ્ત્રો ની વાત ધ્યાન માં લઈએ , તો ભારતીય નાટ્યશાસ્ત્ર એટલું જ જૂનું છે જેટલું જૂનું ભારત દેશ નું અસ્તિત્વ છે . એક સરસ વાર્તા છે નાટ્ય શાસ્ત્ર ની રચના ને લઇ ને.
એ વાર્તા પ્રમાણે બન્યું એવું કે બ્રહ્માજીએ જયારે સૃષ્ટિ નું સર્જન કર્યું ,ત્યારે દેવો બહુ ખૂશ થયા.પણ પછી દેવો ને એમ લાગ્યું કે સૃષ્ટિ રચાઈ તો ગઈ,પણ અહીંના લોકો ના મનોરંજન માટે કંઈક હોવું જોઈએ.આ પ્રશ્ન ને લઇ ને દેવો બ્રહ્માજી પાસે ગયા .તો બ્રહ્માજી એ એમને સૂચવ્યું કે આ પ્રશ્ન નું નિરાકરણ તો શિવાજી જ લાવી શકે.એટલે દેવો શિવાજી પાસે ગયા.અને પોતાની સમસ્યા જણાવી કે સૃષ્ટિની રચના થઇ ગઈ,પણ મનોરંજન નો અભાવ છે.
Lord Shiva Meditating
એ સમયે શિવજી એ ભરતમુનિ ને જવાબદારી સોંપી કે એ આ પ્રશ્ન ઉકેલી આપે . અને શિવજી ના આદેશ પર ભરતમુનિ એ જે શાસ્ત્ર ની રચના કરી . તે આપણું ભરતમુનિ રચિત ભારતીય નાટ્ય શાસ્ત્ર , કે જે આ પૃથ્વી પરનો સૌથી જૂનો નાટ્ય ગ્રંથ માનવામાં આવે છે .એક બીજી પણ વાર્તા છે . એમ કહેવાય છે કે પાર્વતીજી જયારે પોતાના પિતા ના ઘરે થી કૈલાશ પર શિવજી ના સાથે રહેવા આવ્યા , ત્યારે એમના મનોરંજન માટે શિવજી એ ભરતમુનિ ને વિનંતી કરી નાટ્ય શાસ્ત્ર રચવાની . અને ભરતમુનિ એ વિશ્વ નું સૌથી જૂનું નાટ્ય શાસ્ત્ર રચ્યું .
ભરત મુનિ એ શિવજી ના આદેશ પર નાટ્ય શાસ્ત્ર ની રચના તો કરી , પણ એના પ્રચાર અને પ્રસાર નું કામ ભરતમુનિ ના દીકરાઓ અને શિષ્યો એ કર્યું . આ નાટ્ય શાસ્ત્ર નો એક શ્લોક બહુ પ્રચલિત છે . જેમાં એક ઉત્તમ નાટક ના ચાર મુખ્ય તત્વો નો સમાવેશ થાય છે . અને હજી આજની તારીખે પણ ભારતભર માં ક્યાંય પણ જો નાટક ભજવાતું હોય , તો નાટક ની શરૂઆત પહેલા , રંગભૂમિ ની પૂજા કરતી વખતે આ શ્લોક ચોક્કસ પણે ગવાય .
”आंगिकम भुवनम यस्य
वाचिकं सर्व वाङ्ग्मयम
आहार्यं चन्द्र ताराधि
तं नुमः सात्विकं शिवम्”
આ શ્લોક માં શ્રેષ્ઠ નાટક માં હોવા જ જોઈએ એવા ચાર તત્વો ની વાત છે.
આંગીકામ,એટલે કે નાટક માં જે અંગભંગિમાઓ વપરાય છે , જે અદાકારી વપરાય છે તે
વાચિક્મ ,એટલે બોલવાની કલા.
આહાર્યમ ,એટલે કે નાટક અને પાત્રને અનુરૂપ પોશાક , કે માત્ર એ પહેરવાથી જ સામેવાળી વ્યક્તિ તમે કયા પાત્ર ને ભજવી રહ્યા છો તે કહી શકે .
અને સાત્વિકમ, એટલે એક કલાકાર તરીકે તમે જે પાત્ર ભજવી રહ્યા છો ,એમાં તમે સંપૂર્ણ પણે ઓતપ્રોત થઇ જાવ .
જયારે કોઈ નાટક માં આ ચાર તત્વો ભેગા મળે છે , ત્યારે એક સંપૂર્ણ નાટક રચાય છે .
ભરતમુનિ એ નાટ્યશાસ્ત્ર ની રચના કરી ને ભારત ભર માં એનો પ્રચાર ને પ્રસાર થયો , એ પછી ભારત ના દરેક ખૂણા માં નાટક ના અલગ પ્રકાર અસ્તિત્વ માં આવ્યા. નાટ્ય શાસ્ત્ર પ્રમાણે નાટક ને ૧૦ પ્રકાર માં વહેંચવામાં આવ્યું છે
different types of drama
પણ જો ભારત ના રાજ્યો માં નાટક ના અલગ અલગ પ્રકાર ની વાત કરું , તો જેમ ગુજરાત ની પ્રાચીન નાટ્ય કલા નો પ્રકાર ભવાઈ છે , એ રીતે મહારાષ્ટ્ર માં તમાશો થાય છે . બંગાળ માં જાત્રા ભજવાય છે અને ઉત્તરપ્રદેશ માં નૌટંકી . રાજસ્થાન માં સ્વાંગ ભજવાય છે અને મધ્યપ્રદેશ માં માચ .
Bhavai- a popular folk theatre form of gujarat
Tamasho- a popular folk theatre form of MaharashtraJatra – A popular folk theatre form of bengal
Nautanki – A popular folk theatre form of uttar pradeshSaang- A popular folk theatre form of Rajsthan
Maach- A popular folk theatre form of Madhya pradesh
આજે વાર્તા ડોટ કોમ માં એક એવા કલાકાર વિષે વાત કરવાની છું , જેમનો જન્મ ગુજરાત માં , ઉછેર મુંબઈ માં અને મૃત્યુ દુબઇ માં થયું .
એક એવા કલાકાર who was loved by all. હમણાં એમની ફિલ્મો ના કે સીરીયલો ના નામ લઈશ તો તમને તરત જ હું કોની વાત કરી રહી છું એનો ખ્યાલ આવી જશે !
from left satyajit ray, ketan mehta, sai paranjpye
ભારત ના સર્વશ્રેષ્ઠ ફિલ્મ મેકર્સ સત્યજિત રે , સાઈ પરાંજપે અને કેતન મહેતા સાથે કામ કરી ને એકટિંગ ની દુનિયા માં એમને પોતાની આગવી છાપ છોડી છે . ચશ્મેબદદૂર , ઉમરાવ ઓ જાન , બાઝાર , કથા અને છેલ્લે યે જવાની હૈ દીવાની
આ બધી ફિલ્મો માં એક કોમન વાત કઈ ? તો એ , આ ફિલ્મો માં કામ કરનાર એક અભિનેતા ફારૂક શૈખ.
films of farooq shaikh
મુંબઈ નો એક જમીનદાર પરિવાર . જેની વહુ ગુજરાત ના અમરેલી ગામ ની . આ પરિવાર નો દીકરો એ મુંબઈ માં ખ્યાતનામ વકીલ . એમના ૫ સંતાનો માં સૌથી પહેલા સંતાન નો જન્મ આપણા ગુજરાત ના અમરેલી માં થયો . એનું નામ રાખવામાં આવ્યું ફારૂક શૈખ .
હવે પિતાજી વકીલ હતા અને વકીલાત સારી ચાલી રહેલી , એટલે ફારૂકે પણ મોટા થઇ ને વકીલ બનવાનું જ નક્કી કરેલું . એના માટે એણે મુંબઈ ની સિદ્ધાર્થ કૉલેજ ઓફ લૉ માં થી લૉ પણ ભણેલું . અને પિતા સાથે વકીલાત માં જોડાયા પણ ખરા . પણ બહુ થોડા જ સમય માં ફારૂખ ને સમજાઈ ગયું કે વકીલાત માં આપણો ગજ નહીં વાગે . કારણકે આપણો સ્વભાવ આપણને અમુક વસ્તુઓ કરવાની પરવાનગી નથી આપતો . ઉપરાંત ઘણા બધા કિસ્સાઓ માં કેસ નો ફેંસલો પોલીસ સ્ટેશન માં જ થઇ જતો હોય છે .
એક્ટર ફારુખ શેખ .મને આ નામ પડતા ની સાથે જ બે વસ્તુઓ યાદ આવે છે .
એક યે જવાની હૈ દીવાની નો એમનો રણબીર કપૂર ના પિતાજી નો બહુ જ નાનકડો પણ ખૂબ દમદાર રોલ
બીજું ૯૦ ના દાયકા માં દૂરદર્શન પર આવતી પેલી ચમત્કાર સીરીયલ . જેમાં ફારૂક શેખ એકે એવી વ્યક્તિ નો કિરદાર નિભાવી રહેલા કે જેને સામેવાળા ના મન ની બધી જ વાતો સંભળાઈ જાય . અને ત્યારે મને હંમેશા એમ થતું કે કાશ … મારી પાસે પણ આ પાવર આવી જાય તો ??
વકીલાત માં ગજ નહીં વાગે એમ ખબર પડતા જ ફારુખ શૈખે એકટિંગ તરફ મોઢું ફેરવ્યું . અને સૌથી પહેલી જે ફિલ્મ એમણે કરી એ હતી એમ. એક. સત્યુ ની ‘ ગરમ હવા ‘ .
આ ફિલ્મ ભારત પાકિસ્તાન ના ભાગલા પર બનેલી ફિલ્મ હતી . એમાં ફારૂક શેખ નો કોઈ લીડ રોલ નહિ . પણ બલરાજ સાહની ના નાના દીકરા તરીકે એમણે બહુ જ નોટીસેબલ પરફોર્મન્સ આપેલું .
Actor Farooq shaikh from the movie “garam hawa”
હવે આ ફિલ્મ માટે ફારુખ શેખ ને ૭૫૦ રૂપિયા ની રકમ સાથે સાઈન કરવામાં આવેલા વર્ષહતું 1973. એ સમય માં આ રકમ બહુ જ મોટી મનાતી . એટલે પૈસા માટે થઇ ને ફારૂક શેખ એ ફિલ્મ તો સ્વિકારી લીધી . ફિલ્મ બની પણ ગઈ , રિલીઝ પણ થઈ ગઈ અને એનું પેમેન્ટ એમને ફિલ્મ રિલીઝ થયા ના ૨૦ વર્ષ પછી એટલે કે છેક ૧૯૯૩ ની સાલ માં મળ્યું . આ ઘટના ની વાત ફારુખ શૈખે પોતે જ એક ઇન્ટરવ્યૂ માં કરેલી .
Actor Farooq shaikh from the show “Jeena isika naam hai”
ફારૂક શૈખ એ માત્ર સારા અભિનેતા જ નહિં બહુ સારા સંચાલક પણ હતા. અને એમણે ટેલિવિઝન અને રેડિયો બંનેવ માં એક બહુ જ સારા હોસ્ટ તરીકે કામ કરેલું . સાથે એમના જીવન નું એક એવું પાસું જેના વિષે એમને જાહેર માં ક્યારેય વાત નહોતી કરી , એને લઇ ને હું આગળ તમારી સાથે વાત કરવાની છું ..
ફારુખ શેખ એ ટેલિવિઝન પર એક શૉ હોસ્ટ કરેલો , જેનું નામ હતું ‘જીના ઇસકા નામ હૈ ‘ . It was a different formate of interview series.
એ સિવાય એમણે એક બહુ જ પોપ્યુલર રેડિયો શૉ પણ હોસ્ટ કરેલો જેનું નામ હતું Quiz master.
એક એવી ઘટના અથવા ફારૂક શેખ ના જીવન ના એક એવા પાસાં વિષે ની વાત કરવી છે , જેના વિષે એમણે એમના જીવન માં ક્યારેય વાત નહોતી કરી
image of an attack of 26-11 on mumbai’s taj hotel
અનુ કપૂરે એક tv show માં એના વિષે વાત કરેલી . 26/ 11 નો જે મુંબઈ ટેરરિસ્ટ અટેક થયેલો , એમાં તાજ હોટેલ ના એક કર્મચારી ના મોત પછી એના પરિવાર ની આર્થિક જવાબદારી ફારૂક શેખ એ ઉપાડેલી અને આજીવન નીભાવેલી . સાથે જીવન ભર એના વિષે એક પણ જગ્યા એ વાત નહોતી કરી ..
જો અનુ કપૂરે એ વિષે જાહેર માં વાત ના કરી હોત તો કદાચ આપણને એના વિષે ક્યારેય ખબર જ ના પડત..
કદાચ એક સારી વ્યક્તિ ની નિશાની જે એ છે , જે પોતે કરેલા સારા કામો ના ગુણગાન નથી ગાતો
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
હમણાં નજીક ના ભૂતકાળ માં જ આપણે એક એવી વ્યક્તિ ને ગુમાવી જેણે દુનિયા ને કોમ્પેક્ટ ઓડિયો કેસેટ ની ભેટ આપી.
Lou ottens એમનું નામ . A dutch engineer and inventor, જેમનું ૬ માર્ચે ૯૪ વર્ષ ની ઉંમરે નેધરલેન્ડ માં એમના હોમ ટાઉન માં નિધન થયું .
ડિજીટલાઈઝેશન ના આ યુગ પહેલા ની જનરેશન માટે વિડિઓ ગેમ ,ઓડિયો કેસેટ્સ એ એન્ટરટેઇન્મેન્ટ નું બહુ મોટું સાધન રહ્યું છે.
તો આજે વાર્તા દુનિયા ની સૌથી પહેલી કોમ્પેક્ટ ઓડિયો કેસેટ શોધનાર Lou ottens ની .
Lou ottens
૨૧ જૂન ૧૯૨૬ ના દિવસે નેધરલેન્ડ ના એક નાનકડા ગામડા માં lou otten નો જન્મ થયો . નાનપણ થી જ એમને ટેક્નોલોજી અને ઇલેક્ટ્રોનિક વસ્તુઓ રિપેર કરવાનો બહુ શોખ હતો . એના માટે એમને કોઈ ટ્રેનિંગ કે અભ્યાસ નહતો મળેલો , એમ છતાં આવી બાબત માં એમનો રસ અન્ય બાળકો કરતા ઘણો વધુ હતો.
જેને પગલે જ બીજા વિશ્વ યુદ્ધ વખતે , lou ottens એ એક એવો ખાસ રેડિયો વિકસાવેલો કે જે એ સમય ના નેધરલેન્ડ ના જર્મન કબજા ના વિસ્તારો માં BBC દ્વારા બ્રોડકાસ્ટકરવામાં આવતા એક ખાસ કાર્યક્રમ Radio oranje ને સાંભળી શકે . આ ઘટના એટલા માટે અદભુત હતી કારણકે જેટલો વિસ્તાર જર્મની ના કબ્જા માં હતો એટલા વિસ્તાર માં એ સમયે નાઝી જામર્સ લાગેલા હતા . એટલે નાઝીઓ વિરુદ્ધ ની કે હિટલર વિરુદ્ધ ની કોઈ વાત એ સમયે બ્રોડકાસ્ટ કરી શકાતી નહીં
nazi jammers
આ કદાચ lou otten ના જીવન નું પહેલું ઈંન્વેન્શન હતું . જોકે વર્લ્ડ વૉર પૂરી થઇ એના પછી lou ottens એ નેધરલેન્ડ ની સૌથી જૂની અને સૌથી મોટી ટેકનોલોજી શીખવતી delft university માં બકાયદા ટેકનોલોજી નો અભ્યાસ શરુ કર્યો .
એક સ્ટુડન્ટ થી ઓડિયો કેસ્સેટસ ના શોધકર્તા તરીકે lou ottens ની આગળ ની
જર્ની કેવી રહી ?
Lou ottens એ બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી નેધરલેન્ડ ની યુનિવર્સિટી માં ટેકનોલોજી ભણવાની શરૂઆત કરી, એની સાથે જ એક x ray ટેક્નોલોજી ફેક્ટરી સાથે એમણે પાર્ટ ટાઈમ ડરાફટિંગ ટેકનીશ્યન તરીકે પણ કામ કરવાની શરૂઆત કરી . ૧૯૫૨ નું એ વર્ષહતું કે જયારે એમણે ટેક્નોલોજી માં ગ્રેજ્યુએશન પૂરું કર્યું .
X RAY technology factory
જેવા એ ભણી ને બહાર નીકળ્યા કે ફિલીપ્સ કંપની એ એમને નોકરી એ રાખી લીધા . જે કદાચ ફિલિપ્સ કંપની માટે ગેમ ચેન્જર સાબિત થવાનું હતું . કારણ ?? કદાચ ફિલિપ્સ કંપની નેચલાવનાર લોકો ને એ સમયે અંદાજો નહીં હોય કે જે વ્યક્તિ ને એ લોકો નોકરી પર રાખી રહ્યા છે એ ભવિષ્ય માં દુનિયા માટે ઓડિયો કેસ્સેટ્સ અને CD ની શોધ કરશે . જેને ફિલિપ્સ લોન્ચ કરશે ..
phillips company
બન્યું એવું કે lou ottens એ ફિલિપ્સ ના મિકેનાઇઝેશન ડીપાર્ટમેન્ટ માં કામ કરવાની શરૂઆત કરી ને અમુક વર્ષો માં જ એમની ટ્રાન્સફર બેલ્જીયમ માં ફિલિપ્સ ની એક સાવ નવી ખુલેલી ફેક્ટરી માં કરી દેવામાં આવી.
જેનું મુખ્ય કામ turntables , tape recorders અને loud speakers બનાવવાનું હતું . ૧૯૬૦ ની સાલ માં lou ottens આ જ ફેક્ટરી માં ન્યૂ પ્રોડક્ટ ડેવલપમેન્ટ ડીપાર્ટમેન્ટ ના હેડ તરીકે નિયુક્ત થયા . જેમની ટીમ એ સૌથી પહેલી જે વસ્તુ બનાવી એ હતી ફિલિપ્સ નું પોર્ટેબલ ટેપ રેકોર્ડર , EL3585. એ સમય માં ફિલિપ્સ ના પોર્ટેબલ ટેપ રેકોર્ડર ના ૧ મિલિયન જેટલા પીસીસ વેચાયેલા .
Lou ottens ની આગેવાની માં બનેલા પોર્ટેબલ ઓડિયો પ્લેયર ની ભવ્ય સફળતા પછી ફિલિપ્સ એમ ઇચ્છતું હતું કે હવે lou ottens ની ટીમ પોર્ટેબલ કેસ્સેટ રેકોર્ડર બનાવવા પર કામ કરે
portable audio recorder
એ ટેક્નોલોજી પર કામ કરતી વખતે રીલ ટુ રીલ સિસ્ટમ બહુ જ ભારે પડતી હતી . અને એ સિસ્ટમ પર કામ કરવાના અણગમા સ્વરૂપે lou ottens એ એમની ટીમ ને કહ્યું કે એ લોકો એક એવી પ્રોડક્ટ પર કામ કરે je પોર્ટેબલ ઓડિયો પ્લેયર માં વાપરવા માટે સહેલી હોય .
જેને અંતે શોધ થઇ આપણીfavourite cassettes ની. અને ઇતિહાસ માં lou ottons નું નામ ઓડીઓ કેસ્સેટસ ના શોધક તરીકે અમર થઇ ગયું .
cassates
I am sure તમારી પણ ઢગલો મેમરીસ હશે ઓડિયો કેસ્સેટસ સાથે જોડાયેલી . Be it recording your favourite song collection કે પછી કોઈ નવી મૂવી ની કેસેટ ને બીજા કરતા પહેલા મેળવી લેવાની વાત હોય.
આજની આ વાર્તા તમને કેવી લાગી? મને ચોક્કસ જણાવશો.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
પણ જ્યારે આપણે ક્રિકેટ ની વાત કરીએ, તો કયા કયા નામ મગજ માં આવે? સચિન તેંડુલકર, વિરાટ કોહલી, એમ એસ ધોની, કપિલદેવ , સુનીલ ગાવસ્કર , રાહુલ દ્રવિડ કે સૌરવ ગાંગુલી !! બધા જ પુરુષ ક્રિકેટર.. આ બધા જ નામ ની વચ્ચે એક એવી મહિલા નું નામ પણ છે કે આજ કાલ ક્રિકેટ ને લઇ ને બહુ જ ચર્ચા માં છે.
ધેટ ઈઝ ધ કેપ્ટન ઓફ ઈન્ડિયન વુમન’સ નેશનલ ક્રિકેટ ટીમ ‘મિથાલી રાજ’. આ નામ કેમ ચર્ચા માં છે? કારણ કે રિસેંટલી મીથાલી રાજેઇન્ટરનેશનલ ક્રિકેટ માં ૧૦૦૦૦ રન પૂરા કર્યા છે.અને આમ કરનારી એ વિશ્વ ની બીજી મહિલા ક્રિકેટર બની અને ભારત ની પહેલી…
Mithali Raj During Ind VS Eng ODI
અ વુમન ઍન્ડ અ ક્રિકેટર? આપણા ભારતીયો માટે આ બે શબ્દો સાથે બહુ મેળ નથી ખાતા.. પણ મિથાલી રાજ આમાં અપવાદ છે.. જોધપુર નાં એક તમિલ બ્રાહ્મણ પરિવાર માં મિથાલી રાજ નો જન્મ થયો. એના પિતા એરફોર્સ માં હતા મા ગૃહિણી.. મિથાલી ને નાનપણથી જ ડાન્સર બનવું હતું.. અને એણે ભરતનાટ્યમ ડાન્સ ક્લાસ શરુ પણ કર્યા. તો કેવી રીતે, એક કલાસિકલી ટ્રેઈન્ડ ભરતનાટ્યમક્રિકેટર બની ?
મિથાલી રાજ ને નાનપણ માં જ ડાન્સિંગ નો બહુ શોખ હતો. એટલે લગભગ ત્રીજા ચોથા ધોરણ માં એણે ભરતનાટ્યમ નાં ક્લાસિસ એજવાનું શરૂ કર્યું . શી વૉસ ધ ઓનલી ડોટર ઈન ધ હાઉસ. એટલે એ ખૂબ જ પેમ્પર્ડ બાળકી હતી..હવે એમના પિતાજી ,જે એરફોર્સ માંકામ કરતા એ ખૂબ જ સ્ટ્રીક્ટ અને ડીસીપ્લીનરી માણસ હતાં. મિથાલી ને સવારે વેહલું ઉઠવું જરાય ન ગમે. (એમના કહેવા પ્રમાણે હજીપણ નથી ગમતું.) એ સમયે એ હજી ૫ માં ધોરણ માં હતા . એમના પિતાજી એમ ઈચ્છતા હતા કે મિથાલી ને સવારે વહેલા ઉઠવાનીઆદત પડે.એટલે એમણે મિથાલી નું નામ એના ભાઈ ની સાથે મોર્નિંગ ક્રિકેટ કોચિંગ માં એનરોલ કરાવ્યું. જેથી ભાઈ સાથે વહેલા ઉઠીને મિથાલી પણ કોઈ એક સ્પોર્ટ્સ માં ભાગ લે.હવે , જે એકેડમી માં મિથાલી ને એનરોલ કરવામાં આવેલી , એ ઓલ બોયઝ એકેડમીહતી. જેમાં મીથાલી રાજ એકમાત્ર છોકરી હતી . એટલે દરેક જગ્યા એ ,’ અરે આ છોકરી છે, આને પેહલા બેટિંગ આપી દો’ વાળી ઘટનાબનતી અને એકલી છોકરી હોવાના કારણે ઘણા બધા ફાયદા પણ મિથાલી ને મળતા.જેથી એને ધીમે ધીમે ક્રિકેટ માં રસ પડવા લાગ્યો. અને એ રીતે મીથાલી ના ક્રિકેટ રમવાની શરુઆત થઈ..
આ તો ક્રિકેટ શીખવાની વાત થઈ. પણ ક્રિકેટ ને એસ અ કરીઅર અપનાવાની વાત મિથાલી નાં જીવન માં ક્યારે બની?
Mithali Raj During Net Practice Against Ind VS Eng ODI
એક છોકરી માટે ભારત માં ૯૦ નાં સમય માં ક્રિકેટ ને એક કરિયર ઓપ્શન તરીકે જોવું, અને એ રીતે તૈયારી કરવી એ બહુ જ મોટી ઘટનાહતી.. મિથાલી પોતાના ભાઈ સાથે જે ક્રિકેટ એકેડમી માં કોચિંગ માટે જતા, ત્યાં એમના કોચ હતા જ્યોતિ પ્રસાદ. એમણે મિથાલી માંએક સારા ક્રિકેટર બની શકવાની ક્ષમતા જોઈ.. અને એમણે મિથાલી નાં પિતા ને કહ્યું કે તમે તમારા દીકરા ને નહિ પણ દીકરી ને ક્રિકેટ માં આગળ વધારો.આમ પણ મેન્સ ક્રિકેટ માં ઘણી કોમ્પિટીશન છે. પણ વિમેન્સ ક્રિકેટ માં મિથાલી ને ઘણો સારો સ્કોપ છે અને શી ઇઝટેલેન્ટેડ.. એટલે ત્યાંથી મિથાલી રાજ ને સંપથ કુમાર નાં હાથ નીચે ક્રિકેટ ની ટ્રેનિંગ માટે મૂકવામાં આવ્યા. એ સમયે સંપથ કુમાર મિથાલીરાજ ની સ્કૂલ માં ગર્લ્સ ક્રિકેટ ટીમ ને ટ્રેનિંગ આપતા જ હતા . એ વખતે મિથાલી ની ઉંમર હશે ૧૦ વર્ષ. એમના કોચ સંપથ કુમારે મિથાલી માં એ ટેલેન્ટ ને જોઈ અને એમના પિતા ને કહ્યું કે ‘મિથાલી હેસ અ લોટ ઓફ પોટેંશિયલ.. આઇ વિલમેક શ્યોર ધેટ શી વિલ પ્લે ફોર ઈન્ડિયા બાય ધ એજ ઓફ 14.’ ત્યારે મિથાલી નાં પિતાજી ને લાગેલું કે અહીંયા કોચ થોડું વધારી નેવાત કરી રહ્યા છે. કારણ કે ૪ વર્ષ ની અંદર કોઈ એટલું ક્રિકેટ કેવી રીતે શીખી કે જે ઇન્ડિયન ટીમ માં રમવા માંડે? પણ ચાર વર્ષ પછી ૧૪વર્ષ ની ઉંમરે મિથાલી રાજ નું નામ એ પ્રોબેબલ પ્લેયર્સ ના નામ માં હતું જેને ટીમ ઈંડિયા માટે સિલેક્ટ કરવામાં આવે. જો કે મિથાલી નીભારત માટે રમવાની શરૂઆત ૧૯૯૯ ની સાલ માં થઇ અને શી ઓલસો બિકેમ ધ ઑનલી કેપ્ટન ઓફ ઇન્ડિયન વુમેન્સ ક્રિકેટ ટીમ કેજેણે ૨ વર્લ્ડ કપ માં ભારત નું પ્રતનિધિત્વ કર્યું હોય.
Taapsee Pannu On The Left And Mithali Raj On The Right
બોલીવુડ ના પ્રખ્યાત ડિરેક્ટર રાહુલ ધોળકિયા અત્યારે મિથાલી રાજ નાં જીવન પર થી એક બાયોપિક પણ બનાવી રહ્યા છે. એન્ડતાપસી પન્નું ઇઝ ગોઇંગ ટૂ પ્લે હર રોલ. પણ ખેર , આજની વાત તમને કેવી લાગી એ મને ચોક્કસ જણાવશો.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
આજે મારો પ્લાન તમને બાળપણ ના એવા દિવસો માં પાછા લઇ જવાનો છે ,જે નિર્દોષ દિવસો ની તમે કાયમ ઝંખના કરો છો
જયારે આપણે નાના હોઈએ ને , ત્યારે હંમેશા ‘જલ્દી મોટા ક્યારે થઇ જઈએ ‘એની ઉતાવળ હોય . પણ મોટા થઈએ ત્યારે સમજાય કે બાળપણ વધુ સારું હતું !
જો હું તમને અત્યારે એમ પૂછું કે એક એવી વિડિઓ ગેમ નું નામ આપો કે જે નાનપણ માં તમે ખૂબ રમી હોય , તો સૌથી પહેલું નામ મગજ માં જે આવે એ છે સુપર મારીઓ
આજે અમેરિકા માં નેશનલ મારીઓ ડે છે . તો મને થયું કે ચાલો , જેની પાછળ તમારા અને મારા બાળપણ ના કંઈ કેટલાય વેકેશન ની બપોરો ખર્ચાઈ ગઈ છે અને જેણે આપણને amazing memories આપી છે , એ મારીઓ ની વાત કરીએ.
game super mario
મારીઓ ને મરતો બચાવવા એક બાળક તરીકે આપણે જે અથાગ મહેનત કરતા , એ શેના માટે ખબર/ યાદ છે ? The whole purpose or the end result of the game? અચ્છા , સુપર મારીઓ નું ઓરીજીનલ નામ , એનું કામ , એને કોણે બનાવ્યો , સૌથી પહેલા એ ક્યારે આવ્યો , આ બધા પ્રશ્નો ના જવાબ ખબર છે તમને ? .
Japanese multinational consumer electronics and video game company , Nintendo co. ltd એ ૧૯૮૧ ની સાલ માં donkey king નામ ની એક ગેમ માં સુપર મારીઓ નું કેરેક્ટર introduce કરેલું .
Nintendo video game company
ત્યારે તો એનું નામ મારીઓ હતું પણ નહીં . આ કૅરૅક્ટર ને ‘જમ્પ મેન’ નામ આપવામાં આવેલું . અને એનું મેઈન કામ હતું કાર્પેન્ટરી .
મારીઓ ની સાથે એનો ભાઈ પણ છે જેનું નામ છે લુઈગી . મારીઓ ની અટક પણ છે. મારીઓ જ . એટલે એ મારીઓ મારીઓ કહેવાય છે.
એને બનાવનાર કંપની Nintendo એ ૧૯૮૧ ની સાલ માં એક બીજી ગેમ માં મારીઓ નું કેરેક્ટર લોન્ચ કર્યું , એના પછી ૧૯૮૩ માં એમણે આ જ કૅરૅક્ટર ને ડેડીકેટેડ હોય એવી એક ગેમ લોન્ચ કરી . જેમાં મારીઓ અને એનો ભાઈ લુઈગી બે અલગ અલગ લેન્ડસ્કેપ માં અલગ અલગ ચેલેન્જ નો સામનો કરી ને પ્રિંસેસ પીચ ને બચાવે .
યાદ કરો કે ઉનાળા વેકેશન ની કઈ કેટલીયે બપ્પોરો આ સુપર મારીઓ ને એની પ્રિંસેસ સુધી પહોંચાડવા માટે અલગ અલગ સ્ટેજ પાર કરવામાં ગઈ છે . એમાં ગટર લાઈન માંથી નીકળતા રાક્ષસી છોડ હોય , કે પછી એ જ ગટર લાઈન માં કોઈ સિક્રેટ બેંક હોય ,જેમ ભગવાન વિષ્ણુ કોઈ રાક્ષશ નો વધ કરે એમ પેલા ડ્રેગન નો વધ કરી ને પ્રિંસેસ ને બચાવતા, ડ્રેગન પાસે થી પ્રિંસેસ બચાવવા માટે આગ ના ગોળા નું ચકરડું ફરતું હોય કે પછી સિક્રેટ જગ્યા એ થી મારીઓ ને કોઇન્સ મળી જતા હોય , એક મશરૂમ થી મારીઓ ની સાઈઝ મોટી થતી હોય અને બીજા મશરૂમ થી એનામાં વેપન પાવર આવી જતો હોય
બાળપણ ની કેટલી સુંદર યાદો!!
the most difficult level of mario
On that nostalgic note , તમને આજની વાર્તા ડોટ કોમ ની સુપર મારીઓ ની વાર્તા કેવી લાગી on national Mario day ? તમારા પ્રતિભાવો મારી સાથે ચોક્ક્સ શેર કરશો.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
આજે ૨૬ ફેબ્રુઆરી . તમારા અને મારા , અમદાવાદ ની સ્થાપના ના ૬૧૦ વર્ષ આજે પુરા થયા . એના માન માં આ આખા અઠવાડિયા દરમયાન વાર્તા ડોટ કોમ પર તમને હું અમદાવાદ ના ઇતિહાસ ની વાર્તા કહી રહી છું .
સુલતાન શાહી પછી અહીંયા મુઘલ સામ્રાજ્ય આવ્યું , મરાઠાઓ એ પણ આ શહેર પર રાજ કર્યું અને છેલ્લે આવ્યા અંગ્રેજો . ભારત આઝાદ થયું ત્યાં સુધી અંગ્રેજો એ આપણા શહેર પર શાસન કર્યું . તો શરૂઆત કરીએ અમદાવાદ ની આજની વાર્તા ની .
king Kutbuddin
અમદાવાદ ના સ્થાપક સુલતાન અહેમદશાહ અહીંયા ૩૨ વર્ષ રાજ કરી ને ૧૪૪૨ માં જન્નતશીન થયા . એના પછી એમનો દીકરો મહમ્મદશાહ પહેલો અમદાવાદ ની ગાદીએ આવ્યો . મોહમ્મદશાહ નો પુત્ર એ કુતબુદ્દીન
કુતબુદ્દીન પછી એનો ભાઈ મુહમ્મદ શાહ બીજો અમદાવાદ ની ગાદી એ બેઠો . જેને ઇતિહાસ ‘ મહમૂદ બેગડા ‘ તરીકે ઓળખે છે . કારણકે આ મોહમ્મદ એ જુનાગઢ અને પાવાગઢ એમ બે ગઢો જીતેલા . એટલે એના નામ ની પાછળ ‘ બેગડા’ ઉમેરાયું. મહમૂદ બેગડા પછી એનો દીકરો મુઝફ્ફર શાહ બીજો , અને પછી સિકંદર શાહ અને બહાદુરશાહ અમદાવાદ ની ગાદી એ બેઠા .
King Mahommad shah
એ પછી દીવ ના ફિરંગીઓ ના ત્રાસ થી અમદાવાદ ની ગાદી એ જે પણ કોઈ સુલાતનો બેઠા એ લાંબો સમય ટક્યાનહીં . અને એમની બહુ કોઈ ખાસ નોંધ પણ ના લેવાઈ . પણ આના પછી અમદાવાદ માં અકબર ના સમય થી મુઘલ સલ્તનત નો ઉદય થવાનો હતો .
અહેમદશાહ બાદશાહ એ અમદાવાદ ની સ્થાપના કરી એના પછી એના વંશ ના ઘણા બધા સુલ્તાનો એ અમદાવાદ ની ગાદી પર રાજ કર્યું . પણ આ સુલતાન શાહી નો અંત આવ્યો અમદાવાદ માં મુઘલ સલ્તનત ના પગપેસારા સાથે .
૧૫૭૨ ની સાલ માં એ સમય ના અમદાવાદ ના શાસક ઇતિમદ ખાન ને સમાચાર મળ્યા કે અમદાવાદ પર દુશ્મનો ની સેના હુમલો કરવાની છે , જેથી એણે મુઘલ સમ્રાટ જલાલુદ્દીન અકબર ને એમની રાજધાની ફતેહપુર સિક્રી થી અમદાવાદ આવવાનું આમંત્રણ આપ્યું .
અકબરે આમંત્રણ સ્વીકાર્યું અને જુલાઈ માં આમંત્રણ મળતા ચાર મહિને અકબર ગુજરાત આવ્યા . અકબર ગુજરાત આવ્યા છે એ વાત સંભાળી ને જ દુશ્મન સેના પાછી ફરી .
King Akbar
એ પછી ૧૫૭૩ માં મિર્ઝા મોહમ્મદ હુસૈન અને ઈખ્તિયાર ઉલ મુલ્ક એ અમદાવાદ માં બળવો પોકાર્યો . એ સમયે અમદાવાદ ના સૂબા પાસે પૂરતું લશ્કર નહોતું એટલે એણેફરી વાર શહેનશાહ અકબર ને સંદેશો મોકલ્યો . એ વખતે અકબર આગ્રા માં હતા . અને ત્યાંથી માત્ર ૯ દિવસ ની અંદર ૬૦૦ માઈલ નું અંતર કાપી ને એ અમદાવાદ આવી પહોંચ્યા , યુદ્ધ લડ્યા , જીત્યા અને ૧૧ દિવસ અમદાવાદ માં રોકાયા . એની સાથે જ અમદાવાદ માં મુઘલ સલ્તનત નો ઉદય થયો .
અકબર પછી ના મુઘલ સલ્તનત ના શહેનશાહો પણ અમદાવાદ આવ્યા અને અહીંયા રહ્યા . જેમનો ફાળો અમદાવાદ અને ભારત નો ઇતિહાસ બદલવામાં બહુ મોટો હતો .
૧૬૧૮ માં જહાંપનાહ જહાંગીર અમદાવાદ આવ્યા . એમને અમદાવાદ શહેર માં બહુ ફાવ્યું નહીં . એટલે થોડા જ સમય માં એમણે અહિયાંથી વિદાય લીધી . પણ રસ્તા માં માળવા ની સરહદ સુધી પહોંચતા ખૂબ ગરમી થી ત્રસ્ત થઇ વળી પાછા અમદાવાદ આવ્યા .
જહાંગીરે પોતાના અમદાવાદ ના રોકાણ દરમ્યાન અમદાવાદ માં ટંકશાળ સ્થાપી ને મુઘલ સલ્તનત ના સિક્કાઓ પડાવ્યા . એ વિસ્તાર આજે કાલુપુર ટંકશાળ ના નામે ઓળખાય છે .
Kalupur Tankshal , Ahmedabad
છેવટે ૨ જી સપ્ટેમ્બર ૧૬૧૮ ના દિવસે જહાંગીર અમદાવાદ ને અલવિદા કહી ગયા . ત્યારે એ પોતાના દીકરા શાહજહાં ને અમદાવાદ નો સૂબો બનાવતા ગયા .
શાહજહાં એ પોતાના કાર્યકાળ દરમ્યાન અમદાવાદ માં મોતીશાહ મહેલ બંધાવ્યો . અને એમ કહેવાય છે કે મુમતાઝ માટે તાજ મહેલ બાંધવા નો વિચાર પણ શાહજહાં ને અમદાવાદ ની પોતાની સુબાગીરી ના કાર્યકાળ દરમ્યાન જ આવેલો .
એના પછી અહીંયા ઔરંગઝેબ નું રાજ આવ્યું ઔરંગઝેબ પછી મરાઠા શાસન આવ્યું અને છેવટે ૧૮૧૮ ની સાલ માં અમદાવાદ અંગ્રેજો ની હકુમત નીચે આવ્યું .
Mahatma Gandhi At Sabarmati Aashram, Ahmedabad
એના પછી ની આઝાદી ની ચળવળ ની શરૂઆત પણ ગાંધી બાપુ એ આપણા અમદાવાદ થી કરી . અને ત્યારથી અત્યાર સુધી નો ઇતિહાસ આપણે સહુ જાણીએ છીએ .
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
ગઈકાલે વાર્તા કરેલી કેવી રીતે આશાભીલ ના આશાવલ પર પાટણ ના કર્ણદેવ સોલંકી એ ચડાઈ કરી અને આશાવલ ને કર્ણાવતી બનાવ્યું .
એના પછી એવું શું થયું કે ગુજરાત માં હિન્દૂ શાસન નો અંત આવ્યો અને સુલ્તાન શાહી ની શરૂઆત થઇ ? જેના થકી ગુજરાત માં ૬૧૦ વર્ષ પહેલા અમદાવાદ ની સ્થાપના થઇ ?
Ahmedabad,Gujarat
આશાભીલ ના આશાવલ પર પાટણ ના કર્ણદેવ સોલંકી એ ચડાઈ કરી અને આશાવલ ને કર્ણાવતી બનાવ્યું પરંતુ ગુજરાત નો છેલ્લો હિન્દૂ રાજા હતો કરણ વાઘેલા . એના સ્વભાવ વિષે એમ કહેવાય છે કે એ સ્વભાવે રંગીન મિજાજી હતો . એટલે એને કરણ ઘેલા ના નામ થી પણ ઓળખવામાં આવતો . આ કરણ ઘેલો એના મંત્રી માધવ ની પત્ની પર ફિદા હતો . એની કુદ્રષ્ટિ થી બચવા માટે માધવ ની સુંદર પત્ની એ મોત ને વહાલું કર્યું અને કરણ ઘેલા ને તાબે ના થઇ .
king Karan Vaghela
જેનાથી માધવ ને કરણ ઘેલા પ્રત્યે વેર બંધાયું . જેનો બદલો લેવા એ દિલ્હી અલ્લાઉદ્દીન ખીલજી સાથે મળી ગયો . અલાઉદ્દીન ખીલજી ના બે સરદારો લશ્કર સાથે ગુજરાત પર ચડાઈ કરવા આવ્યા . જે લડાઈ માં કરણ ઘેલા ની હાર થઇ અને ગુજરાત માં વાઘેલા વંશ ની સાથે હિન્દૂ શાસન નો અંત આવ્યો . અને અમદાવાદ ના ઉદય નો રસ્તો સાફ થયો . આ ઘટના કેવી રીતે ઘટી ?
ગુજરાત માં ૩૦૦ વર્ષ હિન્દૂ શાસન રહ્યું . એના પછી છેલ્લો હિન્દૂ રાજા કરણ ઘેલો અલાઉદ્દીન ખીલજી ની સેના ના હાથે મરાયો અને ગુજરાત માં સુલ્તાન શાહી નો ઉદય થયો . જેના થકી આપણા આજના અમદાવાદ ની સ્થાપના ના બીજ રોપાયા
ચૌદમી સદી ના અંત માં અલ્લાઉદ્દીન ખીલજી નો ઝફર ખાન નામનો એક સૂબો ‘ મુઝફ્ફર શાહ’ નામ ધારણ કરી ને ગુજરાત ના પહેલા સ્વતંત્ર સુલ્તાન તરીકે પાટણ ની ગાદી એ બેઠો . એનો એક દીકરો હતો જેનું નામ હતું તાતર ખાન
આ તાતર ખાન એ દિલ્હી ના એ સમય ના સુલ્તાન નસીરુદ્દીન નો પ્રધાન મંત્રી હતો . પણ એની મહેચ્છા દિલ્હી ના સુલ્તાન બનવાની હતી . જેને લઇ ને એણે દિલ્હી માં પ્રયત્નો આદર્યા . એ પ્રયત્નો માં એને ત્યાં માથાકૂટ થતા એ દિલ્હી છોડી ને ગુજરાત ના પાટણ માં પોતાના પિતા પાસે આવી ને રહ્યો . પણ એની નજર હજી પણ દિલ્હી ની ગાદી પર જ હતી . સમય જતા એના પિતા એ તાતર ખાન ને સમજાવ્યો કે એ દિલ્હી ની ગાદી નો મોહ છોડી દે .
પણ પિતા ની આ વાત તાતરખાન ને ના ગમી . એને હવે પાટણ ના સુલ્તાન મુઝફ્ફરશાહ , એટલે કે પોતાના પિતા , દિલ્હી ની ગાદી ની આડે આવતા લાગ્યા. એટલે તાતર ખાન ને તક મળતાં એણે પોતાના પિતા ને કેદ કર્યાં અને પોતે ૧૪૦૩ ની સાલ માં ‘ મુહમ્મદ શાહ ’ નામ ધારણ કરી ને ગુજરાત નો સુલ્તાન બની બેઠો .
આ મુહમ્મદ શાહ નો દીકરો હતો અહેમદશાહ . ઈસ્વીસન ૧૩૮૦ માં દિલ્હી માં આ અહેમદ શાહ નો જન્મ થયેલો . જેના હાથે ગુજરાત માં આપણું આજનું અમદાવાદ સ્થાપવાનું હતું . જો કે એના પિતા તાતરખાન ઉર્ફ મુહમ્મદ શાહ સાથે અહમદ શાહ પણ પાટણ આવી ગયેલો
એના પિતાની દિલ્હી ની ગાદી મેળવવાની ઘેલછા ને અંતે પાટણ મૂકી ને મુહમ્મદ શાહ વળી પાછો દિલ્હી પર ચડાઈ કરવા સૈન્ય લઇ ને નીકળ્યો . જ્યાં રસ્તા માં જ એનું મૃત્યુ થયું . બીજી બાજુ સુલ્તાન મુઝફ્ફર શાહ , જે એ સમયે પાટણ માં કેદ હતા એ આઝાદ થયા અને વળી પાછા પાટણ ની ગાદીએ બેઠા.
એમનો પૌત્ર એટલે અહેમદ શાહ , મોટો થયો ત્યારે એની એવી કાન ભંભેરણી કરવામાં આવી કે એના પિતા મુહમ્મદશાહ ના મોત પાછળ એના દાદા મુઝફ્ફરશાહ નો હાથ છે . એટલે આવેશ માં આવી ને અહેમદશાહ એ દાદા મુઝફ્ફરશાહ ને ઝેર નો કટોરો પીવાનું ફરમાન કર્યું . પોતાની પાસે કોઈ વિકલ્પ ના બચ્યો હોવાથી મુઝફ્ફરશાહ એ ઝેર નો કટોરો પી જઈ ને મોત ને વહાલું તો કર્યું પણ જતા જતા એ પોતાના પૌત્ર અહેમદ શાહ ને સલાહ આપતા ગયા કે ‘ દીકરા , ક્યારેય દારૂ પીતો નહીં , પ્રજા ને સરંજાડ્તો નહીં , પ્રજાના દુઃખ ને તારું દુઃખ સમજજે અને પ્રજા ના સુખ ને જ તારું સુખ સમજજે . મજહબ મા શ્રદ્ધા રાખજે . ‘પોતાના દાદા ની આ સલાહ અહેમદ શાહ ને આજીવન યાદ રહી .
પણ હજી આ ઘટના સુધી ક્યાંય અમદાવાદ નું નામ નિશાન નહોતું . એની જગ્યા એ હજી પણ કર્ણાવતી નગર જ વસતું હતું.તો કેવી રીતે સાબરમતી ના કિનારા ની આ જગ્યા એ અમદાવાદ વસ્યું??
અહેમદ શાહ એના ઘણા બધા સગાઓ કે જે એના દુશ્મનો બનેલા એમનો સામનો કરવાનો હતો . અહેમદ શાહ ના આ બધા જ સગાઓ ખંભાત માં ભેગા થયા અને એમણે અહેમદ શાહ સામે બળવો કરવાની યોજના બનાવી . અહેમદશાહ ને આ વિષે ખબર પડતા , એ લશ્કર લઇ ને એમની સામે ગયો . તો બળવાખોરો ખંભાત થી ભરૂચ તરફ ભાગ્યા . અહેમદશાહ એ ત્યાં પણ એમનો પીંછો કર્યો અને પોતાના બધા જ બળવાખોરો ને પોતાને તાબે કર્યા.
King Ahemad shah in Karnavati city
એ પછી ભરૂચ થી કર્ણાવતી ના રસ્તે થઇ ને અહેમદશાહ પાટણ જવા નીકળ્યો . રસ્તા માં એ કર્ણાવતી માં રોકાયો . કારણકે એને એના દાદા પણ કર્ણાવતી માં રોકાયેલા અને એમને આ જગ્યા ખૂબ પસંદ હતી એ વાત નો ખ્યાલ હતો.
જયારે અહેમદશાહ અહીંયા રોકાયા ત્યારે એમને પાટણ કરતા અહીંયા ના હવા પાણી વધુ માફક આવ્યા હોય એમ લાગ્યું . સાથે ભૌગોલિક પરિસ્થિતિ ને આધારે પણ કર્ણાવતી ની આ જગ્યા વધુ યોગ્ય હતી . કારણકે એ ગુજરાત ની મધ્યે હતું . આથી વહીવટ ચલાવવો સરળ હતો . પાટણ એક તરફ પડી જતું હતું .
આ વિચાર સાથે એક સવારે અહેમદશાહ બાદશાહ સાબરમતી ના કિનારે એમના શિકારી કુતરાઓ સાથે ફરી રહેલા . થોડી વાર માં એમણે જોયું કે સાબરમતી ના કિનારે ફરી રહેલા અમુક સસલાઓ એમના બે શિકારી કુતારાઓ પર ભારે પડ્યા . અને એમણે કુતરાઓ ને ત્યાંથી ભગાડી મુક્યાં. આ જોઈ ને બાદશાહ અચંબા માં પડ્યા,
જે જગ્યા ના સસલા મારા કુતરાઓ ને ભગાડી શકે , એ જગ્યા અને એ નદી નું પાણી પીનારા લોકો તો કેવા હશે !?
Jab Kutte Pe Sassa Aaya, Tab Badshah ne Nagar Basaya
એ વિચાર સાથે એમણે અહીંયા પોતાનું શહેર વસાવવાનું નક્કી કર્યું . જેને એ પોતાના રાજ્ય નું પાટનગર બનાવી શકે . એના માટે એ સીધા જ સરખેજ નિવાસી સંત શિરોમણી શેખ ખટ્ટુ ગંજબક્ષ મારફતે પયગંબર અલ ખિજર ખ્વાજા ની પરવાનગી માંગવા ગયા .
અહેમદશાહ બાદશાહ ને અમુક શરતો ને આધીન અહીંયા શહેર બાંધવાની પરવાનગી મળી . જેમાંની એક શરત હતી કે આ શહેર નું મહુર્ત એવા પાંચ પવિત્ર ‘ અહેમદ ’ નામ ના મુસલમાનો ના હાથે કરાવવામાં આવે કે જે દરરોજ ૫ નમાજ પઢતા હોય અને જેમણે જીવન માં એક પણ નમાજ ચુકી ના હોય . જો આમ કરવામાં આવે તો શહેર આબાદ થાય .
આવા ચાર અહેમદ માં એક અહેમદશાહ બાદશાહ પોતે , બીજા સંત શેખ અહેમદ ખટ્ટુ ગંજ બક્ષ , ત્રીજા કાજી અહેમદ અને ચોથા મલિક અહેમદ , એમ ચાર અહેમદ ના હાથે માણેક બુરજ ની જગ્યાએ શહેર નું ખાતમહૂર્ત થયું .
સાબરમતી નદી ના પૂર્વ કિનારે એક સપાટ જગ્યા પર અહેમદશાહ બાદશાહે ખાતમહૂર્ત ની દોરી નો પૂર્વ તરફ નો છેડો પકડ્યો , સંત અહેમદ ખટ્ટુ ગંજબક્ષ એ પશ્ચિમ તરફ નો છેડો પકડ્યો . બાકી ના બે અહેમદે બીજી બે દિશા ના છેડા પકડ્યા . અને ખાત મહુર્ત ના શુભ ચોઘડિયે જયારે સૂર્ય માથા પર આવ્યો ત્યારે અમદાવાદ ની પહેલી ઈંટ મુકાઈ.
ત્યારથી લઇ ને આવતીકાલે આપણા અમદાવાદ ને ૬૧૦ વર્ષ પુરા થશે . આ શહેરે સમૃદ્ધ ના અનેક શિખરો સર કર્યા છે . હવે અહીંથી આગળ ની અમદાવાદ ની વાર્તા શું રહી? વાત કરીશ આવતીકાલે.
આજની વાર્તા કેવી લાગી એ ને ચોક્ક્સ થી જણાવશો.
જો તમને આ વાર્તા વાંચવી ગમી હોય તો શેર કરવાનું ભૂલતા નહીં
RJ Pooja 